رضا ÙØ§Ù†ÛŒ یزدی
گویند رمز عشق مگویید و نشنوید
مشکل ØÚ©Ø§ÛŒØªÛŒ است Ú©Ù‡ تقریر می‌‌کنند
چشم انداز مذاکرات ایران امریکا پی آمدهای آن-قسمت چهارم
ØµÙ„ØØŒ کاهش تروریسم Ùˆ عدم نیاز به اسلام گرایی بیشتر
بخش نخست - چشم انداز مذاکرات ایران و امریکا و پی آمدهای آن (1)
http://www.rezafani.com/index.php?/site/comments/iran_us_negotiation1/
بخش دوم - چشم انداز مذاکرات ایران و امریکا و پی آمدهای آن (2)
http://www.rezafani.com/index.php?/site/comments/iran_us_negotiation2/
قسمت سوم - چشم انداز مذاکرات ایران و امریکا و پی آمدهای آن (3)
پیامد سیاسی، اقتصادی و امنیتی رابطه ایران و امریکا برای کشورهای منطقه
http://www.rezafani.com/index.php?/site/comments/iran_us_negotiation3/
در اینجا به این پرسش می پردازم که:
7. سرنوشت Ùˆ چشم انداز منطقه خاورمیانه عاری از تنش Ùˆ Ø¨ØØ±Ø§Ù† دائمی میان امریکا، غرب، Ùˆ اسرائیل با جمهوری اسلامی ایران چگونه خواهد بود؟
برای پاسخ به این پرسش شاید بهتر باشد نگاهی به تنش های موجود در منطقه در گذشته Ùˆ ØØ§Ù„ انداخته Ùˆ نقش جمهوری اسلامی ایران را در این میان بررسی نماییم. با بررسی این تنش ها خواهیم دید Ú©Ù‡ زدودن این تنش ها در شرایط کنونی به سود هردوکشور است. در این بخش بدین Ù…ÛŒ پردازم Ú©Ù‡ عادی سازی مناسبات میان ایران Ùˆ امریکا:
یک - زندگی در دو کشور عراق Ùˆ Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† را برای مردم آنها امن تر کرده Ùˆ ثبات ØÚ©ÙˆÙ…ت در این دو کشور به ثبات Ùˆ امنیت منطقه Ú©Ù…Ú© خواهد کرد.
دو - خطر گسترش بیشتر تروریسم را از بین خواهد برد.
سه - به بهبود روابط ایران با همه کشورهای منطقه کمک نموده و خطر جنگ های آینده در این منطقه را از میان خواهد برد.
چهار - به ØÙ„ مساله Ùلسطین، زخم کهنه این منطقه، Ú©Ù…Ú© خواهد کرد Ùˆ چشم انداز جدیدی را در روند ØµÙ„Ø Ø®Ø§ÙˆØ±Ù…ÛŒØ§Ù†Ù‡ در اÙÙ‚ سیاسی آینده نمایان خواهد کرد.
پنج - زمینه های سیاسی برای رقابت های دینی Ùˆ اسلام گرایانه در منطقه کاهش خواهد ÛŒØ§ÙØª.
در زیربا دقت بیشتر به جزئیات این موارد می پردازم .
یک – عراق Ùˆ Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù†
یکی از تنش های اصلی منطقه خاورمیانه در طول سالهای گذشته پس از ØÙ…له عراق به کویت Ùˆ اشغال این کشور (Û² آگوست Û±Û¹Û¹Û°) بوجود آمد. اشغال کویت توسط صدام موجب بزرگترین لشکرکشی امریکا Ùˆ Ù…ØªØØ¯ÛŒÙ† آن به منطقه خاورمیانه گردید Ú©Ù‡ به یک جنگ همه جانبه برعلیه صدام منجر شد. جنگی Ú©Ù‡ در نتیجه آن چند ده هزار Ù†ÙØ± از سربازان عراق کشته Ùˆ یا زنده به گور شدند واین در ØØ§Ù„ÛŒ بود Ú©Ù‡ کمتر از 500 Ù†ÙØ± نیروی مهاجم کشته شدند.
مخارج این جنگ بیشتر از 60 میلیارد دلار بود که تقریبا بیشتر آن را عربستان سعودی و کویت پرداخته و آلمان و ژاپن نیز مجبور به پرداخت 16 میلیارد دلار از هزینه های این جنگ شدند.
این عملیات در Û±Û· ژانویه Û±Û¹Û¹Û± آغاز شد Ùˆ در Û²Û¸ Ùوریه Û±Û¹Û¹Û± آتش بس توسط بوش پدر، رئیس جمهور وقت امریکا، اعلام شد. امریکا Ùˆ Ù…ØªØØ¯ÛŒÙ† این کشور موÙÙ‚ شدند Ú©Ù‡ با ÙØ±Ø³ØªØ§Ø¯Ù† Û¹ÛµÛ° هزار سرباز به این منطقه در عرض کمتر از یک ماه Ùˆ نیم ارتش عراق را بیرون کرده Ùˆ شکست Ù…ÙØªØ¶ØØ§Ù†Ù‡ ای را به صدام تØÙ…یل نمایند.
نتیجه مستقیم این جنگ، تضعی٠یکی از قدرتمندترین کشورهای منطقه بود. عراق تا پیش از این جنگ از نظر تعداد نیروی نظامی با Û¹Û°Û° هزار سرباز آماده به خدمت Ùˆ Û¶ÛµÛ° هزار Ù†ÙØ± نیروی شبه نظامی Ùˆ ابزار جنگی Ù¾ÛŒØ´Ø±ÙØªÙ‡ چهارمین قدرت نظامی جهان از نظر تعداد Ù…ØØ³ÙˆØ¨ Ù…ÛŒ شد. ØÚ©ÙˆÙ…ت عراق به عنوان یکی از بزرگترین دشمنان جمهوری اسلامی ایران Ùˆ اسرائیل در منطقه پس از این جنگ از پا در آمده Ùˆ با ایجاد ÙØ¶Ø§ÛŒ پرواز ممنوع در بخش بزرگی از عراق Ú©Ù‡ شامل کردستان Ù…ÛŒ شد، عملا کنترل خود را بر بخش بزرگی از سرزمین خود از دست داد.
ØÚ©ÙˆÙ…ت عراق پس از این جنگ دیگر هرگز موÙÙ‚ نشد Ú©Ù‡ نقش گذشته خود را به عنوان یک قدرت منطقه ای بازسازی نماید Ùˆ خطر این ØÚ©ÙˆÙ…ت به عنوان یکی از دشمنان اصلی ایران تا درازمدت از میان Ø±ÙØª تا اینکه در ØÙ…له بعدی امریکا به این کشور در سال Û²Û°Û°Û³ پس از ÙØ§Ø¬Ø¹Ù‡ Û±Û± سپتامبر، به Ú©Ù„ÛŒ سقوط نمود Ùˆ برای همیشه بساط صدام Ùˆ ØÚ©ÙˆÙ…ت بعثی او از منطقه برچیده شد.
با ÙØ±ÙˆÙ¾Ø§Ø´ÛŒ ØÚ©ÙˆÙ…ت صدام در عراق Ùˆ به قدرت رسیدن شیعیان در این کشور، جمهوری اسلامی ایران نه تنها یکی از دشمنان قدرتمند منطقه ای خود را از دست داد، Ú©Ù‡ به جای آن یک ØÚ©ÙˆÙ…ت دوست، Ùˆ یا شاید ØØªÛŒ بتوان Ú¯ÙØª یک ØÚ©ÙˆÙ…ت ØØ±Ù شنو Ùˆ Ù…ØªØØ¯ تمام عیار، در همسایگی خود ÛŒØ§ÙØª Ùˆ برای نخستین بار در تاریخ عراق، شیعیان نقش اصلی را در ØÚ©ÙˆÙ…ت این کشور در اختیار خود Ú¯Ø±ÙØªÙ†Ø¯. در کشوری Ú©Ù‡ تا چند ماه پیش از سقوط صدام Ø±ÙˆØØ§Ù†ÛŒØª شیعه کمترین امکان اعمال قدرت سیاسی در عرصه عمومی را نداشت، وضعیتی ایجاد شد Ú©Ù‡ آیت الله سیستانی، مرجع تقلید شیعه با اصلیت ایرانی، به قدرتمندترین مرد سیاسی این کشور تبدیل شد Ùˆ نه تنها رهبران سیاسی عراقی Ú©Ù‡ نمایندگان سیاسی همه کشورهای غربی مانند امریکا موقعیت جدید او را به عنوان قدرت مندترین مرجع قدرت سیاسی در عراق به رسمیت شناختند.
ایرانی ها Ø®ÙˆØ´ØØ§Ù„ از سرنگونی صدام Ùˆ ØØ¶ÙˆØ± شیعیان در رهبری ØÚ©ÙˆÙ…ت جدید عراق، ØØ§Ù„ا ÙØ±ØµØªÛŒ ÛŒØ§ÙØªÙ‡ بودند Ú©Ù‡ با امریکا Ú©Ù‡ چندصدهزارنیروی نظامی Ùˆ کارشناس امنیتی Ùˆ مشاور اقتصادی خود را در عراق مستقر کرده بود Ùˆ در جنگ با بازمانده های ØÚ©ÙˆÙ…ت صدام Ùˆ القاعده ای ها Ú¯Ø±ÙØªØ§Ø± شده بود نیز تسویه ØØ³Ø§Ø¨ کنند. ØØ¶ÙˆØ± نیروهای شیعه از جمله جریان قدرت مند مقتدی صدر به ایرانی ها Ùˆ بویژه به سپاه قدس ÙˆØ§ØØ¯ عملیات برون مرزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران، این ÙØ±ØµØª را Ù…ÛŒ داد Ú©Ù‡ بیشترین عملیات ایذایی را برعلیه امریکا Ùˆ Ù…ØªØØ¯ÛŒÙ† آنها بکار گیرند.
ایرانی ها بدون اینکه گلوله ای از طر٠امریکایی ها به کشور آنها شلیک شود، در سرتاسر عراق به شکار نیروهای امریکایی Ø±ÙØªÙ‡ Ùˆ در یک جنگ مستقیم Ùˆ غیر مستقیم – توسط نیروهای سپاه قدس Ùˆ Ù…ØªØØ¯ÛŒÙ† شیعه خود Ùˆ یا از طریق Ú©Ù…Ú© رسانی به مخالÙین امریکا در عراق – به مقابله با امریکا آمده بودند.
ØØ¶ÙˆØ± نیروهای امریکایی درعراق Ùˆ رویارویی آنها با جنگجویانی Ú©Ù‡ به اشکال گوناگون توسط ایرانی ها پشتیبانی Ùˆ تقویت Ù…ÛŒ شدند یکی از دلیل های اصلی Ø§ÙØ²Ø§ÛŒØ´ تنش های میان ایران Ùˆ امریکا در دهه اخیر است. این تنش جدید در مناسبات میان دو کشور درست زمانی Ø§ØªÙØ§Ù‚ Ù…ÛŒ Ø§ÙØªØ¯ Ú©Ù‡ پس از سالها ØÚ©ÙˆÙ…ت میانه روها Ùˆ Ø§ØµÙ„Ø§Ø Ø·Ù„Ø¨Ø§Ù† بویژه در دو دوره از ریاست جمهوری آقای خاتمی، روابط دو کشور رو به بهبودی نسبی گذاشته بود Ùˆ تقریبا همه شرایط لازم برای مذاکره Ùˆ آغاز روند عادی سازی روابط سیاسی ÙØ±Ø§Ù‡Ù… شده Ùˆ قدم های ابتدایی آن نیز برداشته شده بود.
با روی کار آمدن Ù†ÙˆÙ…ØØ§Ùظه کاران در امریکا Ùˆ Ùˆ دکترین سیاسی آنها در راستای ØØ°Ù قدرت های منطقه ای، جمهوری اسلامی ایران نیز در لیست کشورهایی قرار Ú¯Ø±ÙØª Ú©Ù‡ باید قدرت سیاسی اش کاهش پیدا Ù…ÛŒ کرد. ØØ§Ø¯Ø«Ù‡ Û±Û± سپتامبر بهترین بهانه برای پشبرد این سیاست گردید.
ولی از آنجا Ú©Ù‡ بهانه ای برای ØÙ…له به ایران در دست نبود، Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ùˆ عراق پیشمرگه های ایران شدند. ØÙ…له به این دو کشور گرچه مقدمات ØÙ…له به ایران بود، اما مقاومت نیروهای مخال٠امریکا در هردو کشور Ùˆ Ú¯Ø±ÙØªØ§Ø± شدن امریکا در یک جنگ دراز مدت Ùˆ ÙØ±Ø³Ø§ÛŒØ´ÛŒ Ú©Ù‡ پیامدهای پرهزینه ای را در همه زمینه های اقتصادی Ùˆ نظامی برای امریکا در داخل Ùˆ خارج از این سرزمین داشت، عملا بخش اصلی این پروژه را Ú©Ù‡ ØÙ…له نظامی به ایران بود را منتÙÛŒ کرد. ØØ§Ù„ا امریکایی ها نه تنها امکان جنگیدن در جبهه سومی را در ایران نداشتند Ú©Ù‡ ØØªÛŒ در این دو جبهه نیز چنان Ú¯Ø±ÙØªØ§Ø± آمده بودند Ú©Ù‡ بدنبال راهی برای برون Ø±ÙØª از این Ø¨ØØ±Ø§Ù† Ù…ÛŒ گشتند. ØØ§Ù„ا ØÚ©ÙˆÙ…ت ایران ØØ¯Ø§Ù‚Ù„ در عراق با تکیه بر نیروی شیعیان در ØÚ©ÙˆÙ…ت Ùˆ خارج از آن Ù…ÛŒ توانست نقش مهمی را در میانجی گری نیز Ø§ÛŒÙØ§ نماید.
ØÚ©ÙˆÙ…ت ایران در Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† نیز با Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ از همه امکانات خود به مقابله با مهاجمین امریکایی Ùˆ ناتو مشغول شد. ایرانی ها در هر دو جبهه Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ùˆ عراق تا آنجا Ú©Ù‡ در توان شان بود، Ú†Ù‡ مستقیم Ùˆ Ú†Ù‡ غیرمستقیم، به جنگ با امریکا پرداختند.
امریکا در Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† نیز طالبان را Ú©Ù‡ یکی از خطرناک ترین دشمنان ØÚ©ÙˆÙ…ت جمهوری اسلامی ایران بود از پا در آورده Ùˆ خیال رهبران جمهوری اسلامی ایران را در رابطه با این همسایه خود آسوده کردند.
تراژدی قضیه اما در این بود Ú©Ù‡ هر دو کشور ایران Ùˆ امریکا، Ú†Ù‡ در عراق Ùˆ Ú†Ù‡ در Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù†ØŒ در همان ØØ§Ù„ Ú©Ù‡ با هم در جنگ بودند برای ØÙظ ØÚ©ÙˆÙ…ت شیعه در عراق Ùˆ ØÚ©ÙˆÙ…ت کرزای در Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù†ØŒ در کنار هم قرار Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ Ùˆ در ØÙ‚یقت Ù…Ù†Ø§ÙØ¹ ÙˆØ§ØØ¯ÛŒ را دنبال Ù…ÛŒ کردند.
خاک عراق Ùˆ Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† صØÙ†Ù‡ جنگ دو کشور شده بود ولی ØÚ©ÙˆÙ…ت شیعه عراق Ùˆ ØÚ©ÙˆÙ…ت کرزای در Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† میانجی Ú¯ÙØªÚ¯Ùˆ میان ایران Ùˆ امریکا Ùˆ ØÙ„قه پیوند آنها نیز بودند. تنش موجود میان ایران Ùˆ امریکا بر سر مساله Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ùˆ عراق Ùˆ دخالت های ایران در هر دوی این کشورها در درون خود دارای تناقضی است Ú©Ù‡ هر دو کشور را در بن بست قرار داده است.
ایران از سرنگونی صدام Ùˆ طالبان در عراق Ùˆ Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† خشنود است Ùˆ بدست امریکا از شر دو دشمن خود آسوده شده است Ùˆ به هیچ رو خواهان بازگشت بازمانده های صدام Ùˆ یک جریان بنیادگرای سنی هوادار عربستان در عراق نیست. Ùˆ همچنین به هیچ رو تمایلی به بازگشت طالبان – Ù…ØªØØ¯ عربستان سعودی Ùˆ قطر - در همسایگی مرزهای شرقی خود ندارد.
بنابراین، از نظر منطقی، ایرانی ها باید Ø·Ø±ÙØ¯Ø§Ø± ثبات Ùˆ پایداری قدرت ØÚ©ÙˆÙ…ت های کنونی در این دو کشور در همسایگی شرق Ùˆ غرب خود باشند.
امریکا هم Ú©Ù‡ با هزینه کردن بیش از یک تریلیون دلار Ùˆ از دست دادن چندین هزار نیروی نظامی Ùˆ Ù…Ø¬Ø±ÙˆØ Ø´Ø¯Ù† ده هزار تن از نیروهای نظامی خود به جنگ صدام Ùˆ طالبان در منطقه آمده بود نیز خواهان ماندگاری ØÚ©ÙˆÙ…ت شیعیان در عراق Ùˆ کرزای در Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† است.
کاهش قدرت Ùˆ ÙØ±ÙˆÙ¾Ø§Ø´ÛŒ هریک از دو ØÚ©ÙˆÙ…ت عراق Ùˆ Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† در ØØ§Ù„ ØØ§Ø¶Ø± برای امریکا شکست سیاست ها Ùˆ سرمایه گذاری های این کشور در یک دهه گذشته به شمار Ù…ÛŒ رود، Ùˆ برای ایران از دست دادن بهترین Ù…ØªØØ¯ÛŒÙ† خویش در منطقه خواهد بود.
اشتباه امریکا Ùˆ Ù†ÙˆÙ…ØØ§Ùظه کاران در اینجا بود Ú©Ù‡ تصور نمی کردند Ú©Ù‡ ایران باقی بماند Ùˆ صدام Ùˆ ملاعمر قدرت خود را از دست داده Ùˆ جای آنها را کسانی بگیرند Ú©Ù‡ دوست Ùˆ Ù…ØªØØ¯ منطقه ای ایران گردند.
ولی چنین شد. آنها با مقاومت نیروهای جنگنده در عراق Ùˆ Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† روبروشدند Ùˆ ایران تا آنجا Ú©Ù‡ در توان داشت در Ú¯Ø±ÙØªØ§Ø±ÛŒ آنها در این دو کشور هزینه کرد تا مانع مرØÙ„Ù‡ سوم عملیات آنها Ú©Ù‡ ØÙ…له به ایران بود گردد. ایرانی ها موÙÙ‚ شدند. Ø·Ø±Ø ØÙ…له به ایران از طر٠امریکا منتÙÛŒ شد. رهبران نظامی امریکا آشکارا بیان کردند Ú©Ù‡ توان بازکردن جبهه جنگ جدیدی را بر علیه ایران ندارند.
جنبش ضد جنگ در امریکا Ùˆ جهان نیز با دیدن صØÙ†Ù‡ های دلخراش ÙØ¬Ø§ÛŒØ¹ جنگی در عراق Ùˆ Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† به اوج خود رسیده بود Ùˆ در نتیجه بخش بزرگی از سیاستمداران در امریکا نیز با همراهی Ùˆ همسویی با این جنبش، Ù…Ø®Ø§Ù„ÙØª آشکار خود را با یک جنگ دیگر بیان کردند. اوباما با توسل به همین جنبش Ùˆ با سوار شدن بر امواج Ø§ØØ³Ø§Ø³Ø§Øª ضد جنگ نه تنها جایزه ØµÙ„Ø Ù†ÙˆØ¨Ù„ را از آن خود کرد Ú©Ù‡ برای اولین بار به عنوان یک سیاهپوست به ریاست جمهوری امریکا رسید Ùˆ به قدرتمندترین مقام سیاسی جهان تکیه زد.
با پیروزی اوباما، قطعی شد Ú©Ù‡ دیگر ØÙ…له به ایران منتÙÛŒ است Ùˆ او دست دوستی به سوی ایران دراز کرد Ú©Ù‡ Ù…ØªØ§Ø³ÙØ§Ù†Ù‡ از طر٠مقامات ایرانی مورد استقبال قرار Ù†Ú¯Ø±ÙØª. اما پس از همه این سالها مهم اینست Ú©Ù‡ هنوز هر دو کشور ایران Ùˆ امریکا در مورد Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ùˆ عراق خواهان ثبات ØÚ©ÙˆÙ…ت های کنونی در این کشورها بوده Ùˆ ÙØ±ÙˆÙ¾Ø§Ø´ÛŒ قدرت مرکزی در این دو کشور برای هر دو طر٠ایرانی Ùˆ امریکایی شکست Ù…ØØ³ÙˆØ¨ Ù…ÛŒ شود. با بازگشت طالبان، سعودی ها Ùˆ قطری ها Ùˆ ژنرال های پاکستانی پشت دروازه های شرقی ایران ص٠آرایی خواهند کرد Ùˆ با کاهش قدرت شیعیان در ØÚ©ÙˆÙ…ت مرکزی عراق، وزنه سیاسی به Ù†ÙØ¹ سنی ها Ú©Ù‡ بیشتر متاثر از جریانات Ø·Ø±ÙØ¯Ø§Ø± ترکیه، عربستان سعودی، قطر Ù…ÛŒ باشند چربیده Ùˆ تنها امکان تاریخی بوجود آمده در عراق، یعنی قدرت گیری شیعیان در عراق Ùˆ ایجاد "هلال شیعه" در منطقه به Ù†ÙØ¹ ایرانیان برای همیشه از بین خواهد Ø±ÙØª.
امریکا نیز در این صورت بزرگترین شکست تاریخی خود پس از جنگ ویتنام را خواهد خورد و این ضربه جبران ناپذیری به اعتبار این کشور نه تنها در جهان و منطقه که در درون امریکا نیز خواهد بود.
پس اگر هر دو کشور ایران Ùˆ امریکا برنده ثبات در منطقه ای هستند Ú©Ù‡ بیشترین تقابل آنها در آنجا Ø·ÛŒ سالهای گذشته خودنمایی کرده است، Ø§ØØªÙ…الا همین ثبات در منطقه پرتنش شاید بهترین دلیل منطقی برای تنش زدایی در مناسبات میان دو کشور باشد، جایی Ú©Ù‡ علیرغم رجزخوانی های سیاسی در تمام سالهای گذشته، هر دو کشور پس از تنش زدایی در برقراری مناسبات سیاسی برنده خواهند بود.
نیروهای امریکایی پس از این همه ØªÙ„ÙØ§Øª Ùˆ خسارتها Ù…ÛŒ توانند ادعا کنند Ú©Ù‡ پیروز شده Ùˆ چنان Ú©Ù‡ وعده داده بودند میدان را به سیاستمداران Ù…ØÙ„ÛŒ واگذار کرده اند. آنها بدین ترتیب خود را پیروز اعلام Ù…ÛŒ کنند. ایران نیز با وجود دو کشور دوست در شرق Ùˆ غرب خود، از شر دو دشمن گذشته خود رهایی ÛŒØ§ÙØªÙ‡ است.
امریکا با تنش زدایی در مناسبات خود با جمهوری اسلامی ایران، با Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ از Ù†Ùوذ ایران در دو کشور عراق Ùˆ Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† موÙÙ‚ خواهد شد Ú©Ù‡ سه Ø¨ØØ±Ø§Ù† بزرگ سیاست خارجی خود را در منطقه خاورمیانه یک جا ØÙ„ کند.
از نظر Ù†Ùوذ سیاسی، هیچ کشور دیگری موقعیت جمهوری اسلامی ایران را در رابطه با عراق Ùˆ Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† ندارد. Ùˆ اگر قدرت های دیگری مانند پاکستان در Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† از طریق طالبان امکان Ù†Ùوذ ÛŒØ§ÙØªÙ‡ØŒ Ù†Ùوذ آنها بر طالبان نه در جهت ØÙ„ مساله Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ùˆ در راستای Ù…Ù†Ø§ÙØ¹ امریکا، بلکه به عکس، در جهت شکست سیاست های امریکا در Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ùˆ بازگشت دوباره طالبان به قدرت در این کشور است Ú©Ù‡ برای امریکا Ø§ÙØªØ¶Ø§Ø سیاسی خواهد بود.
در عراق عملا هیچ قدرت دیگری به اندازه ایران نقش تعیین کننده نداشته Ùˆ ØØªÛŒ در منطقه کردستان عراق نیز جمهوری اسلامی ایران به دلایل گوناگون Ú©Ù‡ در مطلب جداگانه ای قابل بررسی است، از هر کشور دیگری بیشتر تاثیرگذار است.
پس Ù…ÛŒ بینیم Ú©Ù‡ دو تنش برون زا در منطقه Ú©Ù‡ در هردوی آنها یک سرقضیه در دست امریکایی ها بوده، ایران نه تنها بیشترین سود را برده Ú©Ù‡ خود نیز با Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ از موقعیت Ùˆ قدرت خود، بیشترین ضربه را نیز به امریکا وارد آورده Ùˆ دخالت های آنها را در این منطقه بسیار پرهزینه تر از آنچه آنها تصور Ù…ÛŒ کرده اند، ساخته است.
با اینکه هد٠پروژه امریکا در منطقه تغییر ØÚ©ÙˆÙ…ت در ایران بود ولی ØÚ©ÙˆÙ…ت ایران قدرتمندتر از گذشته در منطقه باقی مانده است.
ØÙ„ Ø¨ØØ±Ø§Ù† سیاسی میان ایران Ùˆ امریکا نخستین نتیجه اش عاید مردم عراق Ùˆ Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† شده Ùˆ مرØÙ„Ù‡ گذار در هردوی این کشورها را در روند ثبات سیاسی این دو کشور Ú©Ù… هزینه تر ساخته Ùˆ چشم انداز سیاسی آن، ØÚ©ÙˆÙ…ت های با ثبات در این دو کشور خواهد بود Ú©Ù‡ ضمن همسایگی Ùˆ دوستی با کشور قدرتمندی چون ایران، از Ú©Ù…Ú© های امریکا هم در بازسازی سیاسی Ùˆ اقتصادی Ùˆ هم در رودررویی با جریان های تروریستی در این دو کشور بهره خواهند برد. یعنی این دو کشور Ù…ÛŒ توانند به جای اینکه میدان جنگ باشند، به عرصه همکاری های اقتصادی Ùˆ سیاسی ایران Ùˆ امریکا تبدیل شوند.
دو – کاهش خطر تروریسم
تنش در مناسبات ایران Ùˆ امریکا Ùˆ جنگ این دو کشور در عراق Ùˆ Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù†ØŒ به رشد Ø±ÙˆØ²Ø§ÙØ²ÙˆÙ† تروریسم در این دوکشور Ùˆ ØØªÛŒ در Ú©Ù„ منطقه انجامیده است.
تروریسم القاعده ای گرچه Ù…ØØµÙˆÙ„ مشترک امریکا، عربستان سعودی Ùˆ پاکستان در دوران اشغال Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† توسط روسها بود، اما در ابعاد جهانی به Ø´Ú©Ù„ÛŒ Ú©Ù‡ اکنون امکان ØØ¶ÙˆØ± پیدا کرده، وجود خارجی نداشت. در مطلبی درباره دگرگونی های منطقه پس از انقلاب اسلامی* به این مساله پرداخته ام. Ø§Ù†ÙØ¬Ø§Ø± تروریسم Ùˆ رشد بی رویه آن در منطقه Ùˆ گسترش آن به همه کشورهای خاورمیانه ÙØ§Ø¬Ø¹Ù‡ ای است Ú©Ù‡ سایه آن بر سرتاسر این منطقه Ø§ÙØªØ§Ø¯Ù‡ است Ùˆ در نهایت تاس٠هنوز امریکا Ùˆ برخی از کشورهای منطقه Ùˆ اروپا در همان ØØ§Ù„ Ú©Ù‡ ادعای جنگ با تروریسم را داشته Ùˆ با یک دست به جنگ با آن Ù…ÛŒ پردازند، با دست دیگر به Ú©Ù…Ú© تروریسم Ø´ØªØ§ÙØªÙ‡ Ùˆ آن را بیشتر Ù…Ø³Ù„Ø Ù…ÛŒ سازند Ùˆ چشم بر ÙØ¬Ø§ÛŒØ¹ تروریسم در منطقه بسته اند.
بهترین نمونه این Ø±ÙØªØ§Ø± دوگانه امریکا Ùˆ کشورهای اروپایی Ùˆ ائتلا٠ارتجاعی شیخ های عرب Ùˆ رهبری اسلام گرای ترک در پشتیبانی از تروریسم در لیبی Ùˆ سوریه است. امریکا در ØØ§Ù„یکه در Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† Ùˆ یمن Ùˆ بعضی کشورهای دیگر با القاعده در جنگ است Ùˆ در Ù¾ÛŒ ترور Ùˆ کشتار اعضا Ùˆ رهبران این جریان تروریستی است Ùˆ با هواپیماهای بی سرنشین Ùˆ موشک های از راه دور مراکز آنها را هد٠آتش خود قرار داده است، از سوی دیگر شاهدیم Ú©Ù‡ آشکارا در ØÙ…ایت از تروریست های القاعده ای Ùˆ گروه های ØØ§Ù…ÛŒ آنها در جنگ با مخالÙین خود در لیبی، سوریه Ùˆ ØØªÛŒ در ایران با ØÙ…ایت از جندالله Ú©Ù‡ همان برادرخوانده القاعده است، به ØªØ³Ù„ÛŒØ Ùˆ ØÙ…ایت از آنها پرداخته Ùˆ به قدرت گیری هرچه بیشتر آنها در Ú©Ù„ منطقه خاورمیانه Ùˆ بخش های وسیعی از کشورهای شمال Ø§ÙØ±ÛŒÙ‚ا Ú©Ù…Ú© کرده است. تا جایی Ú©Ù‡ امروزه دیگر القاعده نه تنها در یک یا دو کشور Ú©Ù‡ در همه کشورهای این منطقه در شورش ها Ùˆ موقعیت های Ø¨ØØ±Ø§Ù†ÛŒ Ú©Ù‡ پیش Ù…ÛŒ آید نقش اصلی را ÛŒØ§ÙØªÙ‡ Ùˆ با تجربه جنگ Ùˆ کشتار ØØ±ÙÙ‡ ای Ú©Ù‡ دارد، به سازمانده اصلی جنبش های اعتراضی در کشورهای Ø¨ØØ±Ø§Ù† زده تبدیل Ù…ÛŒ شود.
تروریسم همزمان به عنوان وسیله ای از جانب ایران نیز برای مقابله با امریکا Ùˆ اسرائیل در طول این سالها بکار Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ شده است. گاه همزمان هر دو کشور از گروه های تروریستی ÙˆØ§ØØ¯ بر علیه یکدیگر ØÙ…ایت کرده Ùˆ آنها را در جنگ غیرمستقیم علیه همدیگر بکار Ù…ÛŒ گیرند.
اما نتیجه این عمل چه بوده است؟
شاید بطور موقت تقویت Ùˆ سازماندهی تروریسم به هرکدام از این دو طر٠دعوا خسارات Ùˆ هزینه هایی را تØÙ…یل کند، اما در دراز مدت، پیامد اصلی آن ایجاد یک جریان تروریستی است Ú©Ù‡ امروزه نقش اصلی را در ایجاد ÙˆØØ´Øª Ùˆ ترور Ùˆ ناامنی Ùˆ کشتار در Ú©Ù„ منطقه به عهده دارد. Ùˆ روزانه با بمبگذاری Ùˆ Ø§Ù†ÙØ¬Ø§Ø± Ùˆ ترور گاه چندین ده Ù†ÙØ± را در این کشورها به خاک Ùˆ خون Ù…ÛŒ کشد.
بازسازی مناسبات ایران Ùˆ امریکا شاید موثرترین گام برای توق٠اینگونه عملیات تروریستی این دو کشور علیه یکدیگر باشد Ùˆ به تروریسمی Ú©Ù‡ به Ú©Ù…Ú© سازمان های اطلاعاتی این دو کشور از میلیاردها دلار Ú©Ù…Ú© مالی برخوردار شده Ùˆ به انواع تکنولوژی کشتار دست ÛŒØ§ÙØªÙ‡ØŒ پایان دهد.
شاید بتوان Ú¯ÙØª Ú©Ù‡ عادی سازی مناسبات ایران Ùˆ امریکا در اولین مرØÙ„Ù‡ به پایان جنگ تروریستی این دو کشور بر علیه همدیگر منجر شده Ùˆ در مرØÙ„Ù‡ بعد به کاهش قدرت جریان های تروریستی در منطقه بیانجامد. تنش کنونی میان ایران Ùˆ کشورهای منطقه Ùˆ اسرائیل، تقریبا همه سازمان های اطلاعاتی Ùˆ امنیتی این کشورها را به سوی ØÙ…ایت از گروه های تروریستی سوق داده Ú©Ù‡ از تروریسم به Ù†ÙØ¹ خود Ùˆ بر علیه رقیب سیاسی خود سود Ù…ÛŒ جویند.
ادامه وضع موجود به Ø§ØØªÙ…ال زیاد به ایجاد سازمان های تروریستی جدید Ùˆ یا تقویت عنصر تروریستی در برخی از سازمان های سیاسی منجر خواهد شد. مهمترین خطر در رابطه با ایران شاید Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ اسرائیل Ùˆ عربستان Ùˆ قطر از تروریست های جندالله Ùˆ پژاک Ùˆ رشد دادن آنها Ùˆ تقویت عنصر تروریسم موجود در سازمان مجاهدین خلق باشد Ú©Ù‡ اگر بار دیگر به تروریسم روی آورند دست Ú©Ù…ÛŒ از القاعده نخواهند داشت. سازمان مجاهدین خلق مبتکر خودکشی های Ø§Ù†ÙØ¬Ø§Ø±ÛŒ هستند Ùˆ ØØ¯Ø§Ù‚Ù„ دو دهه پیش از آنکه القاعده از شیوه خودکشی های Ø§Ù†ÙØ¬Ø§Ø±ÛŒ Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ کند، به این ابتکار جنایتکارانه دست زدند.
ایجاد Ùˆ یا تقویت سازمان های جدید تروریستی خطری است Ú©Ù‡ در صورت ادامه تنش میان ایران Ùˆ امریکا، Ø§ÙØ²Ø§ÛŒØ´ خواهد ÛŒØ§ÙØª چنانکه نخستین پرده های آن را در ترور دانشمندان هسته ای ایران دیدیم Ùˆ در آینده نه چندان دور شاهد ابعاد ÙˆØØ´Øª آور آن در منطقه خواهیم بود.
تجدید مناسبات و عادی سازی روابط میان دو کشور به این جنگ کثی٠پنهانی که در منطقه در جریان است، پایان خواهد داد و به کاهش چشمگیر عملیات تروریستی منجر خواهد شد. این خود یکی از بزرگترین دستاوردهای مذاکرات برای مردم در منطقه خواهد بود.
سه - بهبود روابط ایران با کشورهای منطقه
ادامه تنش موجود در سیاست ایران با امریکا Ùˆ اسرائیل Ù…ÛŒ تواند در صورت عدم Ù¾ÛŒØ´Ø±ÙØª مذاکرات جاری، به جنگ های جدیدی در منطقه منجر گردد. به Ø§ØØªÙ…ال زیاد، امریکا آنطور Ú©Ù‡ در عراق Ùˆ Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù† وارد جنگ تمام عیار شد، اینبار نه توانایی آن را دارد Ú©Ù‡ وارد چنان جنگی شود Ùˆ نه رهبران نظامی Ùˆ بخشی عمده ای از سیاستمداران این کشور با چنین جنگی مواÙÙ‚ هستند.
اما گزینه های دیگری در صورت Ø§ÙØ²Ø§ÛŒØ´ تنش های موجود در نظر Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ شده است.
تجربه لیبی و تجربه کنونی در سوریه یکی از این گزینه هاست. بخشی از اپوزیسیون ایران نیز آینده خود را در این تجربه ها جستجو می کند.
گزینه دیگر، جنگ منطقه ای است Ú©Ù‡ شاید پس از آغاز مراØÙ„ ابتدایی آن در ترکیبی با مدل کنونی در سوریه نیز تکمیل گردد. این گزینه به Ø§ØØªÙ…ال زیاد Ù…ÛŒ تواند یا از طریق ØÙ…له وسیع Ùˆ در هم شکننده ای از طر٠اسرائیل آغاز شود Ùˆ پس از واکنش جمهوری اسلامی ایران به یک جنگ همه جانبه با درگیرشدن کشورهای دیگر منطقه Ùˆ ØÙ…ایت همه جانبه امریکا تکمیل شود.
این Ø·Ø±Ø Ú¯Ø±Ú†Ù‡ ممکن است به بهانه از بین بردن توان اتمی ایران شروع شود، ولی هد٠اصلی اش از پای درآوردن توان نظامی Ùˆ از بین بردن تمام زیرساخت های ایران است. هد٠این Ø·Ø±Ø Ø§Ø² جانب اسرائیل، کاهش قدرت منطقه ای ایران برای همیشه است. برای اسرائیلی ها، جدای از اینکه کدام نظام سیاسی در ایران برسرکار باشد، پروژه کاهش قدرت ایران همواره مد نظر بوده است. طبیعی است Ú©Ù‡ تکه پاره کردن ایران Ùˆ تجزیه این کشور به چند کشور ضعی٠و ØØ±Ù شنو در اولویت قرار دارد Ùˆ از همه مهمتر است Ú©Ù‡ در این پاره های Ú©ÙˆÚ†Ú©ØŒ نوکران امریکا Ùˆ مزدوران اسرائیل هرچه بیشتر در راس قدرت قرار گیرند.
به نظر Ù…ÛŒ رسد Ú©Ù‡ اگر ØÙ…له نظامی شروع شود Ùˆ ØÚ©ÙˆÙ…ت مرکزی در ایران توان نظامی Ùˆ کنترل خود بر سراسر کشور را از دست دهد، موقعیت مناسبی برای پیشبرد پروژه های شبیه لیبی Ùˆ یا سوریه در دستور روز قرار Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ Ùˆ از همین رو، به نظر من اگر مذاکرات ایران Ùˆ امریکا شکست بخورد، ترکیبی از یک جنگ همه جانبه Ùˆ مدل لیبی Ùˆ سوریه را شاهد خواهیم بود. عربستان سعودی نیز Ù…ÛŒ تواند به دلایل گوناگون آغازگر یک جنگ منطقه ای با ایران باشد. تهدیدهای گروه کشورهای همکاری خلیج در خقیقت بیانگرتمایل این مجموعه در بازی جنگ طلبانه ایست Ú©Ù‡ در صورت شکست مذاکرات، Ù…ÛŒ تواند به یکی از گزینه های جدی برای مقابله با قدرت ایران در منطقه تبدیل شود.
چهار – Ú©Ù…Ú© به ØÙ„ مساله Ùلسطین
با در نظر Ú¯Ø±ÙØªÙ† ØªÙˆØ¶ÛŒØØ§Øª بالا Ù…ÛŒ توان به این نتیجه رسید Ú©Ù‡ یکی از پیامدهای مثبت مذاکرات Ùˆ عادی سازی مناسبات بین ایران Ùˆ امریکا در رابطه با کشورهای منطقه این است Ú©Ù‡ امکان مانور را در تنش موجود بین امریکا Ùˆ ایران از دست کشورهای مرتجع منطقه Ùˆ اسرائیل خواهد Ú¯Ø±ÙØª. در نتیجه آن مساله Ùلسطین Ú©Ù‡ یکی از موضوعات اصلی Ø¨ØØ±Ø§Ù† زا در تمام چند دهه گذشته در منطقه بوده است Ù…ÛŒ تواند با توجه به Ù…Ù†Ø§ÙØ¹ جمهوری اسلامی ایران در لبنان Ùˆ Ùلسطین Ùˆ تاثیر Ù†Ùوذ رهبران ایران بر ØØ²Ø¨ الله، ØÙ…اس Ùˆ دیگر گروه های Ùلسطینی، مسیر جدیدی را در ØÙ„ مساله Ùلسطین پیش رو قرار دهد Ùˆ ایرانی ها Ú©Ù‡ خود امروز یکی از موانع تØÙ‚Ù‚ ØµÙ„Ø Ø¯Ø± خاورمیانه هستند، به عنصری برای پیشبرد روند ØµÙ„Ø ØªØ¨Ø¯ÛŒÙ„ شده Ùˆ به ØÙ„ این Ø¨ØØ±Ø§Ù† Ú©Ù…Ú© نمایند.
ØÙ„ Ø¨ØØ±Ø§Ù† Ùلسطین Ú©Ù‡ جز ایجاد دو کشور مستقل Ùلسطینی Ùˆ اسرائیلی راه ØÙ„ دیگری ندارد Ùˆ تا ØØ¯ÙˆØ¯ زیادی همه گروه های درگیر Ùلسطینی نیز از این راه ØÙ„ ØÙ…ایت Ù…ÛŒ کنند. همه Ù…ØÙÙ„ های پشتیبان Ùلسطینی ها را ملزم به پذیرش نتیجه روند ØµÙ„Ø Ø®ÙˆØ§Ù‡Ø¯ کرد. ایرانی ها نیز چنانکه بارها Ú¯ÙØªÙ‡ اند، به نظر گروه های Ùلسطینی Ùˆ نتیجه مذاکرات آنها Ø§ØØªØ±Ø§Ù… گذاشته Ùˆ اگر روند ØµÙ„Ø Ø¨Ø§ ایجاد دو کشور مستقل Ùلسطینی Ùˆ اسرائیلی به پایان برسد، آنها نیز آن را قبول Ù…ÛŒ کنند. این همان پذیرش Ù…ØØªØ±Ù…انه ØÙ‚ کشور اسرائیل از طر٠ایران است Ú©Ù‡ از طریق غیرمستقیم ایران نیز Ù…ÛŒ تواند در تسریع آن رابطه نقش داشته باشد. ØÙ„ این Ø¨ØØ±Ø§Ù† Ú©Ù‡ دستاویزی برای بسیاری از تنش های موجود در خاورمیانه است، برای ØÙ„ بسیاری از مسائل Ùˆ مشکلات کنونی در منطقه چشم انداز جدیدی بوجود Ù…ÛŒ آورد. در چنین شرایطی، ایران از آن جهت Ú©Ù‡ یکی از نیرومندترین کشورهای منطقه است، شاید بیش از کشورهای کوچکتر منطقه از Ø§ÙØ²Ø§ÛŒØ´ ثبات Ùˆ تنش زدایی سود ببرد.
معمولا در دوران ثبات Ùˆ زمانی Ú©Ù‡ ØÚ©ÙˆÙ…ت های قدرتمند در منطقه ÙØ§Ø±Øº از تنش به همکاری های ØµÙ„Ø Ø¢Ù…ÛŒØ² تن Ù…ÛŒ دهند امکان مانور سیاسی Ùˆ تشنج Ø¢ÙØ±ÛŒÙ†ÛŒ از کشورهای کوچکتر Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ شده Ùˆ آنها نیز مجبور خواهند شد به اندازه وجود خود قدرت نمایی کنند. امیرنشین قطر در ØØ§Ù„ ØØ§Ø¶Ø± یکی از قدرت های Ú©ÙˆÚ†Ú©ÛŒ است Ú©Ù‡ از خلاء مناسبات مسالمت آمیز میان قدرت های بزرگ منطقه ای سود برده Ùˆ نقش ÙØ±Ø§ منطقه ای بشتر از قدوقواره خود به عهده Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ است Ú©Ù‡ در بسیاری از موارد نقشی مخرب Ùˆ تنش Ø¢ÙØ±ÛŒÙ† برای Ú©Ù„ منطقه است.
پنج – پایان دادن به رقابت های سیاسی اسلام گرایانه
یکی از ÙØ±Ø¶ های دیگر Ù…ÛŒ تواند پایان دادن به رقابت های اسلام گرایانه در این منطقه باشد. ما Ù…ÛŒ دانیم Ú©Ù‡ با انقلاب اسلامی در ایران Ùˆ سازماندهی مقاومت بر علیه نیروهای اشغالگر شوروی در Ø§ÙØºØ§Ù†Ø³ØªØ§Ù†ØŒ همانطور Ú©Ù‡ در مطلب جداگانه ای بدان پرداخته ام، پیامدهای انقلاب ایران* در تمام منطقه خاورمیانه نوعی رقابت در اسلام گرایی آغاز شد Ú©Ù‡ هنوز هم ادامه دارد. این رقابت Ú©Ù‡ با رشد Ø§Ù†ÙØ¬Ø§Ø±Ú¯ÙˆÙ†Ù‡ همه منطقه را ÙØ±Ø§ Ú¯Ø±ÙØªØŒ در اشکال گوناگون تا به امروز ادامه داشته است، از رقابت اسلام گرایی انقلابی ضد امریکایی مدل ایرانی با اسلام گرایی طالبانی Ùˆ پس از آن اخوان المسلمینی Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ تا رقابت اسلام گرایی شیعه با اسلام گرایی سنی. اما باید توجه کرد Ú©Ù‡ اساس این رقابت ها Ùˆ رشد اسلام گرایی کنونی Ùˆ توسعه آن تا امروز Ùˆ ظهور نوزایی اسلامی در منطقه زیر نام بهار عربی – یا شاید بهتر باشد بگوییم بهار اسلامی – Ùˆ اوج گیری اسلام گرایی اخوان المسلمینی، Ù…ÛŒ تواند متاثر از انقلاب Ùˆ ØÚ©ÙˆÙ…ت اسلامی در ایران Ùˆ رشد اسلام گرایی در منطقه باشد.
ØÚ©ÙˆÙ…ت های منطقه برای مقابله با نظام ØÚ©ÙˆÙ…ت دینی در ایران Ùˆ کنترل مردم خود در ØÙ…ایت از این ØÚ©ÙˆÙ…ت دینی Ù…ÛŒ باید خود را به Ø³Ù„Ø§Ø Ø§Ø³Ù„Ø§Ù… مجهز Ù…ÛŒ کردند. برای آنها مقابله با یک ØÚ©ÙˆÙ…ت اسلامی بدون مجهز شدن به Ø³Ù„Ø§Ø Ù…Ø´Ø§Ø¨Ù‡ دینی، هزینه بزرگی بوجود Ù…ÛŒ آورد. بدون Ø§Ø³ØªÙØ§Ø¯Ù‡ از دین، جنگ با یک ØÚ©ÙˆÙ…ت دینی برای این ØÚ©ÙˆÙ…ت ها اتهام شرک Ùˆ Ú©ÙØ±Ùˆ ضدیت با اسلام را به همراه Ù…ÛŒ آورد. اتهامی Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ توانست در هر کدام از این کشورها پایه های ØÚ©ÙˆÙ…تی آنها را متزلزل نماید. به همین دلیل Ù…ÛŒ بینیم Ú©Ù‡ در همه کشورهای منطقه نوعی گرایش به اسلام گرایی بوجود Ù…ÛŒ آید Ú©Ù‡ نتیجه آن را Ù…ÛŒ توان در رشد Ùˆ تقویت ØØ¶ÙˆØ± بی اندازه اسلام گرایان در همه کشورهای منطقه دید.
عادی سازی مناسبات میان کشورهای منطقه با ایران، در پی عادی سازی روابط امریکا با ایران، نیاز به رقابت در اسلام گرایی را از میان خواهد برد.
ÙØ±ÙˆÚ©Ø´ کردن اسلام گرایی در ابعاد رقابتی کنونی آن Ú©Ù‡ ØØªÛŒ ترکیه لائیک را پس از Û¸Û° سال به اسلام گرایی کشانده، موج اسلام گرایی را Ùˆ سرمایه گذاری های سیاسی Ú©Ù‡ در پشت آن پنهان شده اند را کاسته Ùˆ به سکولاریزاسیون در Ú©Ù„ منطقه Ú©Ù…Ú© خواهد کرد.
همه ما به تجربه Ø¯Ø±ÛŒØ§ÙØªÙ‡ ایم Ú©Ù‡ رقابت در اسلام گرایی در Ú©Ù„ منطقه بیشتر در خدمت Ùˆ تقویت عناصر بنیادگرایی بوده است. هر Ú†Ù‡ این رقابت سیاسی بیشتر شدت ÛŒØ§ÙØªÙ‡ØŒ عنصر Ø§ØµÙ„Ø§Ø Ø·Ù„Ø¨Ø§Ù†Ù‡ Ùˆ میانه روانه دینی در این رقابت ها کمرنگ تر شده Ùˆ عناصر بنیادگرایی آن در هر دو بخش شیعه Ùˆ سنی رشد ÛŒØ§ÙØªÙ‡ اند.
به نظرم عادی سازی مناسبات امریکا Ùˆ غرب با ایران، Ú©Ù‡ پیامد مستقیم آن کاهش تنش میان ØÚ©ÙˆÙ…تی دینی ایران با کشورهای منطقه خواهد بود، زمینه های سیاسی رقابت در اسلام گرایی را نیز روز به روز کمرنگ تر کرده Ùˆ در نهایت به Ù†ÙØ¹ اسلام سیاسی Ø§ØµÙ„Ø§Ø Ø·Ù„Ø¨Ø§Ù†Ù‡ Ùˆ میانه رو خواهد بود. در نتیجه، ÙØ¶Ø§ÛŒ اسلام سیاسی بنیادگرای کنونی در منطقه را تلطی٠کرده Ùˆ نهایتا به Ù†ÙØ¹ سکولاریزاسیون در Ú©Ù„ منطقه است Ú©Ù‡ پیش نیاز ضروری دمکراسی برای هر یک از کشورهای منطقه Ù…ÛŒ باشد.
در پایان این بخش باید بگویم که با عادی سازی مناسبات میان ایران و امریکا منطقه ما در آرامش بیشتری خواهد زیست.
ادامه این مطلب پاسخ به پرسش های زیر خواهد بود.
8. آیا لزوما عادی سازی مناسبات میان جمهوری اسلامی ایران با ایالات Ù…ØªØØ¯Ù‡ امریکا به معنای عادی سازی مناسبات ایران با اسرائیل خواهد بود؟
9. پیامدهای درازمدت Ùˆ کوتاه مدت مذاکرات Ùˆ Ø§ØØªÙ…ال Ø±ÙØ¹ تنش Ùˆ عادی سازی در مناسبات دو کشور در زندگی مردم Ú†Ù‡ بوده Ùˆ تاثیرات سیاسی Ùˆ اجتماعی کوتاه مدت Ùˆ درازمدت آن Ú†Ù‡ خواهد بود؟
10. بهترین آینده قابل تصور در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران با همین رهبری کنونی چیست؟
با Ø§ØØªØ±Ø§Ù…ØŒ
رضا ÙØ§Ù†ÛŒ یزدی
۱ ژانویه ۲۰۱۳
*رضا ÙØ§Ù†ÛŒ یزدی، نگاهی به دگرگونی های منطقه پس از انقلاب اسلامی تا کنون
http://www.rezafani.com/index.php?/site/comments/regionalchangesafterrevolution/